KALIN
BAĞIRSAK KANSERİ (KOLOREKTAL KANSER)
Kanser
hücrelerin kontrolsüz çoğalmasıyla ortaya çıkan bir
hastalıktır. Ülkemizde kalın bağırsak kanserleri, tüm
kanserler içerisinde üçüncü sırada yer almaktadır.
Risk
Faktörleri
Kalın
bağırsak kanserinin değiştirilebilir risk faktörleri şunlardır:
Aşırı
kilolu veya obez olmak
Fiziksel
olarak aktif olmamak
Fazla
miktarda işlenmiş (sosis, salam ve benzeri) veya işlenmemiş
kırmızı et (sığır, kuzu, karaciğer ve benzerleri) tüketmek
Sigara
dahil tütün ürünlerini kullanmak
Fazla
miktarda alkol almak
Kalın
bağırsak kanserinin değiştirilemez risk faktörleri şunlardır:
Yaş
alma: Yaş arttıkça kalın bağırsak kanseri riski artmakta
Kişinin
kalın bağırsak polipleri olması
Kişinin
inflamatuvar bağırsak hastalığı (Ülseratif kolit veya Crohn
hastalığı) olması
Kişinin
daha önceden kalın bağırsak kanseri geçirmesi
Ailede
kalın bağırsak polipleri veya kalın bağırsak kanseri olması
Kalıtsal
bir sendromun olması (ailesel adenomatöz polipozis ve kalıtımsal
polipozis dışı kolon kanseri (Lynch sendromu) gibi)
Tip
2 diyabet hastası olması
Belirtiler
Bağırsak
alışkanlıklarında ishal-kabızlık gibi değişikliklerin olması
ve bu değişikliklerin birkaç günden uzun sürmesi
Bağırsakların
tam boşalmadığı hissi
Dışkıda
kan (parlak ya da koyu kırmızı) görülmesi ve/veya dışkı
renginde koyulaşma
Karında
şişkinlik, kramp tarzında ağrı veya gaz şikâyeti
Bilinen
bir neden olmaksızın kilo kaybı
Güçsüzlük
ve yorgunluk
Tanı
Genellikle
hastalık ilerleyince belirti vermektedir. Bu yüzden tarama,
polipleri ve kanseri erken teşhis edebilmek açısından çok
önemlidir. Tarama ile kanserleşmemiş polip halindeki tümörler
tespit edilip çıkarılarak kanser gelişmesi önlenir, kanser
gelişmiş olan olgularda ise, erken teşhis ile yaşam süresi ve
kalitesi artırılır.
Ülke
genelinde kalın bağırsak kanser taramaları; 50-70 yaş arasında
kadın ve erkek nüfusa Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim
Merkezleri (KETEM), Toplum Sağlığı Merkezleri (TSM), Sağlıklı
Hayat Merkezleri (SHM) ve Aile Sağlığı Merkezlerinde (ASM)
gaitada gizli kan kiti ile hızlı, pratik ve güvenilir bir şekilde
2 yılda bir ücretsiz olarak yapılmaktadır. 50-70 yaş arasında
kişilere, her 10 yılda bir de kolonoskopi ile tarama
önerilmektedir.
Ailede
kalın bağırsak polipleri, kalın bağırsak kanseri, ülseratif
kolit, Crohn Hastalığı ya da kalıtsal polipozis veya polipozis
dışı sendrom öyküsü olan bireylerde 40 yaşından itibaren
taramaya başlanmaktadır.
Tedavi
Kalın
bağırsak kanserinde cerrahi, ilaç tedavisi (kemoterapi) ve ışın
tedavisi (radyoterapi) gibi farklı tedavi seçenekleri
uygulanmaktadır.
Korunma
Kalın
bağırsak kanserini önlemek için atılması gereken en önemli
adımlardan biri tarama olmakla birlikte;
Sağlıklı
kiloda kalmak ve bunu sürdürmek
Taze
meyve ve sebze ağırlıklı beslenmek
Posa
içeriği yüksek besinlerin tüketimini artırmak. Posa içeriği
en yüksek besinler sırasıyla; kuru baklagiller, tahıllar,
sebze-meyvelerdir.
Günde
30-60 dakika orta düzeyde fiziksel aktivite yapmak (tempolu
yürüyüş, bisiklete binme gibi)
Sigara
ve alkol kullanmamak